O tempora, o mores! - CRISPR/Cas9
O tempora, o mores! is een uitroep uit een rede van Marcus Tullius
Cicero, de bekende Romeinse redenaar uit de eerste eeuw voor Christus.
Zijn naam is afgeleid van het woord voor kikkererwt (cicer), gegeven
aan een van zijn voorouders die een gespleten neus zou hebben die leek
op een kikkererwt. Misschien al op school - plaaggeesten zijn niet
alleen uit de wereld van het cyberbullyen.
De uitroep O tempora, o mores komt uit de eerste
rede tegen Catilina, en het is door vele mensen herhaald, zowel
ironisch als moralistisch.
Ik ben niet moralistisch en sta open voor vrijwel alles.
Want moralen veranderen over de tijd. Was het veertig jaar geleden nog
normaal om je kinderen te slaan, tegenwoordig is dat niet meer
geaccepteerd. En werd er honderd jaar geleden vreemd opgekeken tegen
vrouwen met kinderen die werkten, tegenwoordig is dat normaal.
Vorige week berichtte een Chinese arts over de eerste
genetisch gemodificeerde baby - een tweeling nogwel - door de
CRISPR/Cas9 techniek. Hiermee kun je heel specifiek veranderingen aan
brengen in het genoom. In dit geval heeft de arts een mutatie ingevoerd
die bij sommige mensen van nature voorkomt, en het individu ongevoelig
maakt voor infectie door het AIDS virus HIV.
Het komt er uiteindelijk op neer hoe je met veranderingen omgaat.
Ook radio, televisie, rock 'n roll muziek, walkmans, computerspellen,
smartphones zijn al beticht van het verloederen van de mensheid. "Maar
daarmee sleutel je niet aan de natuur en de gezondheid van de mens."
Okay - het gebruik van fossiele brandstoffen, plastics, pesticiden,
antibiotica - daarmee verander je de wereld irreversibel. Daarmee
sleutel je niet alleen aan de mens, maar aan de complete aarde.
Waar genetische veranderingen in gewassen nu het onderwerp
van discussie zijn voor milieuorganisaties, daar is genetische
verandering van mensen nog voer voor filosofen. Maar dat zal wel
veranderen. Ik voorspel dat genetische ingrepen om medische redenen
over een generatie gedoogd zullen worden, en dat het misschien nog
een generatie duurt voordat je andere genen kan gaan aanpassen. Stel
dat we ontdekken dat een bepaalde mutatie ons immuun maakt tegen
kanker, tegen Alzheimer, tegen Parkinson? Over een eeuw denkt men
waarschijnlijk dat het immoreel is om zulke mutaties NIET door te
voeren. O tempora, o mores!
1 december 2018,
Steven Verhelst
Donnie
In 2018 is het 20 jaar geleden dat de film The Big Lebowski uitkwam.
Eerder dit jaar ging ik naar een jubileumvertoning in een cinema in
Leuven. Want ook al heb ik de film al meer dan tien keer gezien, elke
keer zie ik weer nieuwe dingen.
Deze week hoorde ik over een nieuwe theorie over The Big
Lebowski: dat Donnie slechts bestaat in het hoofd van Walter Sobchak.
Dat hij een schim zou zijn uit het verleden, een
buddy uit zijn Vietnamtijd.
Ik vind het een interessante gedachte - ik zal de film nogmaals moeten zien om te zien of ik er ook zo over denk.
De regisseurs van The Big Lebowski - de voor mij
legendarische Coen broers - zeiden, toen hen gevraagd werd of Donnie
wel echt bestaat: geen enkel karakter uit The Big Lebowski bestaat,
want het is een film.
Het brengt ons tot een filosofische vraag: wat is bestaan?
Is het fysieke bestaan het enige bestaan?
Wat is het echte bestaan?
Bestaat de ik-persoon van deze blog eigenlijk wel? En zo
ja, in welke hoedanigheid? Maakt het uit of je hebt bestaan, of
maakt het uit dat er dingen bestaan dankzij jouw bestaan?
Wat blijft er bestaan van een mens? Het fysieke vervalt,
vervaagt, vergaat. Als er al iets overblijft, is het het onstoffelijke.
Sommige fictieve karakters bestaan langer dan mensen. Denk aan
Gysbrecht, denk aan Max Havelaar, denk aan Katadreuffe, denk aan Frits
van Egters.
Wie zou ik liever zijn? Mijzelf of een fictief karakter dat langer bestaat en dat in de hoofden van mensen leeft?
8 november 2018,
Steven Verhelst
Smultietjes
Toen ik op vakantie was aan de Waddenzee, heb ik veel walvissen,
nijlpaarden en walrussen gezien. Op het strand, welteverstaan. Mensen
die zo dik waren, dat het niet meer gezond is.
Achter ons zat een dik wijf op een strandstoel. Ze
droeg een badpak dat nog het meest weg had van een tentzeil. Bij
het verzitten viel een van haar bleke zwabbeltieten uit haar badpak; ze
had een tepel als een uitgelopen dooier van een spiegelei.
Het deed me kort denken aan de reclame uit de jaren 90,
voor het snoepje 'smultietjes', waarin ook borsten uit een topje
vielen. Het verschil was dat deze borsten niet om te smullen waren.
Gelukkig verdween de bleke tiet korte tijd later weer in het tentdoek
en was de orde op het strand weer hersteld.
24 augustus 2018,
Steven Verhelst
Vergane glorie
Ik zag een YouTube filmpje van een concert van Ozzy Osbourne op
Graspop, waar hij dit jaar optrad. Hij zag eruit als een schim,
letterlijk en figuurlijk. Niets van wat je hierboven ziet.
Vergane glorie.
Mijn verjaardag komt eraan. In de toekomst ben ik
misschien niet meer wat ik nu ben, wat ik vroeger was. Het
vlees is aan bederf onderhevig, maar woorden niet.
Misschien eindig ik zo, als een droogbloem in een
boek, maar met een vlammend onderschrift eronder.
10 juli
2018,
Steven Verhelst
Mother of Satan
Deze week werden twee Belgen van Iraanse afkomst met terroristische
plannen opgepakt. Ze stonden op het punt om naar Frankrijk te
vertrekken met in het handschoenenkastje van hun auto een halve kilo
TATP. Voor de leek: dit is triaceton triperoxide, een explosief dat van
huis-tuin-en-keuken materialen te maken is (aceton zit in nagellak,
waterstofperoxide in bepaalde ontsmettingsmiddelen en in middelen om
haar te blonderen).
TATP, ook wel "Mother of Satan" genoemd, is de
afgelopen
jaren vaker gebruikt tijdens terroristische aanslagen, onder andere die
in Brussel in 2016.
Je hoeft geen chemicus zijn om het te maken - er
zwerven
waarschijnlijk wel recepten op het internet rond hoe je het kan
fabriceren. Een medewerker van mijn laboratorium, die blijkbaar uit een
'risicoland' komt, liep vorige maand, toen hij naar de Verenigde Staten
wilde gaan, zo veel vertraging op bij het aanvragen van zijn visum, dat
hij zijn vakantie moest afzeggen. Als je als beroep 'chemicus' of
'chemisch bioloog' invult, gaan er bij de immigratiedienst van de VS
een paar rode lampjes branden.
Ik denk echter dat je als chemicus waarschijnlijk
minder
geneigd bent TATP te maken, of picrinezuur zoals Anders Breivik deed.
Een chemicus weet dat dit veel te riskant is.
2 juli 2018,
Steven Verhelst
Gans in de war
Je hoort wel eens van mensen die in een ander lichaam zijn geboren.
Transgenders, sekslozen - meestal heeft de identiteitscrisis iets met
seks te maken, als heb ik ooit een documentaire gezien, bij de VPRO
meen ik me te herinneren, waarin iemand graag een zeemeermin wilde zijn.
Het verlangen naar een identiteit als zeemeermin
schijnt meer voor te komen. Er zijn zelfs Nederlandse Kampioenschappen
zeemeerminzwemmen, maar dit terzijde.
Bij het zien van bovenstaande gans had ik een
sterk vermoeden dat ik met een gans in een verkeerd lichaam te doen
had. Een gans die eigenlijk een flamingo was.
Er bestaan homofiele pinguins, necrofiele eenden,
honden die met katten samenleven, dus een gans die als flamingo door
het leven wil, zou ik niet eens zo vreemd vinden.
9 juni 2018,
Steven Verhelst
Uittreding
Een paar weken geleden hoorde ik van de hardloopwedstrijd 20 km door
Brussel. Ik heb zelden langer dan 10 km gelopen, maar ik besloot de
afgelopen 3 weken flink langer te lopen dan normaal.
Vanochtend om half zes verliet ik mijn huis voor een stuk van zestien kilometer.
Ik liep langs het kanaal van Leuven richting Wijgmaal.
Slechts af en toe kwam ik een fietser tegen. Mijn gedachten hingen als
een Heliumballon in de lucht en gingen mijn voetstappen vooruit om mijn
verdere route uit te zetten. Toen ik weer bij de werkelijkheid kwam,
wist ik even niet waar ik was. Misschien was dit geluk: een leven
buiten dit lichaam - zoals een leven in woorden dat ook is.
24 mei 2018,
Steven Verhelst
Babyfrituur
Het is uiteraard een stereotiep idee dat Belgen veel naar
de frituur gaan. In Duitsland leeft hetzelfde beeld over Hollanders.
Maar ik las het onderstaande in een voorlichtingsboekje van het
officiële consultatieburo "Kind & Gezin" over babyvoeding. Het
gaat om vast voedsel vanaf 12 maanden.
'Gebruik bij frituren olie, want die bevat minder verzadigde vetzuren dan vast vet.'
(In België wordt friet bij voorkeur in rundervet gebakken, maar dit terzijde.)
Het lijkt mij sowieso geen goed idee om baby's een kroket,
frikandel, of frietjes voor te schotelen, om over mexicano's,
vuurvreters of viandellen maar te zwijgen.
Ik heb nog niet nagedacht wanneer mijn docher haar
eerste kroket mag eten, maar dat zal nog wel een paar jaar duren. Ze
houdt het voorlopig bij een groenteprak en een fruitmaaltijd per dag,
en 's ochtends en 's avonds een boterham.
29 april 2018,
Steven Verhelst
Herinnering
Nu weet ik, wie gij zijt,
de jongen die ik eenzaam zag te Woudsend en daarna,
nog op dezelfde dag, in een kafee te Heeg.
Ik hoor mijn Moeders stem.
O dood, die waarheid zijt: nader tot U.
Dit gedicht herinnerde ik mij, toen ik terugreed van Groningen richting
Amsterdam en ik ergens het bordje Woudsend zag staan. Gerard Reve,
dacht ik, Nader tot U.
Wie zag Gerard Reve te Woudsend? Wie zag hij in dat café te Heeg?
Ik wilde de rijksweg af, naar Woudsend, naar een
café in Heeg. Maar mijn dochter wachtte bij mijn ouders in
Vlaardingen, dus reed ik door.
9 maart 2018,
Steven Verhelst
