Dorpsgekken united
Vroeger
had elk stadje of dorp wel zijn eigen dorpsgek. Een drinkebroer met
dronkemanspraat of een soortgelijke idioot die onzinnige verhalen aan
de man probeerde te brengen. Niemand nam hen serieus of besteedde er
veel aandacht aan, zelfs twijfelaars of mensen die zwak in hun schoenen
stonden. Want dorpsgekken waren eenlingen. Zonderlingen.
Tegenwoordig vinden dorpsgekken steeds meer gehoor. Via internet en sociale media
verenigen ze zich en krijgen een kritische massa. Dorpgekken united. En ze slepen een heleboel mensen
die vroeger niet in zulke gekke praat geloofd zouden hebben, met zich
mee. Het is de ondergang van de vooruitgang. Dank u wel, moderne technologie.
25 november 2021,
Steven Verhelst
Subtropisch zwemparadijs
Ik was een aantal dagen met de familie weg,
naar de Belgische kust. Niet dat de Belgische kust zo mooi is, maar je
wilt af en toe weg van je eigen omgeving, en het buitenland was geen
optie met de toenemende besmettingscijfers tijdens deze coronapandemie.
Toen ik als kind wel op vakantie was in Center Parcs (toen
zelfs nog sporthuis centrum genoemd), was daar altijd een subtropisch
zwemparadijs, met glijbaan, golfslagbad en bubbelbaden.
Aan de Beglische kust was ook een zwemparadijs: Plopsaqua. Dat ligt naast Plopsaland in De Panne.
Voor wie niet weet wat Plopsaland is: een Efteling-achtig
attractiepark, thematisch vormgegeven naar Kabouter Plop - een of
ander stompzinnig kinderprogramma van Studio 100, dat ook onder andere
K3 en Samson & Gert produceert.
Het was nauwelijks 40 kilometer bij onze
vakantieverblijfplaats vandaan. De eerste 36 kilometer reden we in
minder dan een half uur, de laatste 4 kilometer duurde een vol uur.
Want wij waren niet de enigen die naar Plopsaland gingen...
Wat voor kinderen een paradijs is, is voor volwassenen het
voorportaal van de hel. Mijn zoontje had het koud en ik heb daarom een
paar uur in een heet bubbelbad gezeten, af en toe met wat schreeuwende
kinderen en een moeder nijlpaard. Het had mij niets verbaasd als ook de
duivel zelf met drietand erbij was komen zitten.
11 november 2021,
Steven Verhelst
Dag van de dementie
21 september is wereld Alzheimer dag. Of wereld dementie dag - daar wil ik vanaf wezen.
Alzheimer is een van de meest voorkomende oorzaken van
dementie, maar er zijn meerdere neurodegeneratieve ziektes die daartoe
leiden.
Mijn opa leed in de laatste jaren van zijn leven aan de ziekte van Parkinson, en dat ging gepaard met dementie.
De opa die uren lang met mij in de tuin had gezeten om met een vergrootglas figuren te branden in een stuk hout.
De opa die met mij op zondag ijsjes ging halen bij de snackbar een paar straten verderop.
De opa die mij leerde dammen.
. De opa die zo goed kon tekenen, maar wiens handen te onvast werden om het nog aan mij te kunnen demonsteren.
De opa die mij bij schaken liet winnen, en die ik op een
gegeven moment zelf moest laten winnen toen de dementie langzamerhand
toesloeg.
Mijn opa heette ook Steven, en hij kwam uiteindelijk terecht in een verzorgingshuis.
In heldere momenten zei hij: "Ik ben niet zoals hen, hoor."
Hij wees op de grijze dames in soepjurken die over de gang
heen en weer liepen en voor de tigste keer voelden of de deur van de
afdeling nog op slot zat.
Voor vele mensen komt de dood te vroeg, voor andere
mensen komt de dood te laat. En voor niemand, voor bijna niemand komt
de dood precies op tijd.
21 september 2021,
Steven Verhelst
Condoom
Tijdens het naar school lopen door een parkje, zag je vroeger nog wel eens een condoom in de bosjes liggen.
De eerste keer was, toen ik bij het naar huis gaan een paar jongens uit de buurt trof.
'Kijk, een kapotje,' zei de jongen met het gemeenste gezicht uit
de buurt, toen hij iets in de bosjes zag liggen. Zijn wenkbrauwen waren
donker en zijn ogen stonden een beetje scheel.
We keken.
Het zag eruit als een glibberig, dichtgeknoopt plastic zakje.
Wat het precies was, wisten we niet.
'Die heeft er flink diep in gespoten,' zei de schele.
We knikten, al wisten we niet precies waar het om ging.
Nu was ik 's ochtends vroeg aan het hardlopen.
Ik liep door parkjes, langs kanalen, tussen graslanden.
Alles wat ik in de berm zag, was hier en daar een verloren gegaan mondmasker.
Geen condooms, geen kapotjes. Lag dit aan de anderhalve
meter maatschappij? Deed men buiten in de open lucht niet meer aan
veilige seks tegenwoordig? Of hadden jongeren condooms volledig in
de ban gedaan?
Condooms - je werd er misschien nerveuzer van dan van de
aanstaande seks zelf. De verpakking open krijgen, dan hem erom doen, en
daarna, als ie nog stijf was, hopen dat je hem erin kreeg.
Misschien is het condoom daarom een van de beste anti-conceptiemiddelen.
Ik trainde voor een halve marathon en zag meerdere
mondmaskers op de grond liggen. Ik liep telkens zonder te
vertragen verder - niet zoals toen, in het parkje in
Vlaardingen-Ambacht, toen we staarden naar het dichtgeknoopte kapotje,
glad en glibberig, zonder dat we wisten dat het was, zonder dat we
misschien ooit zelf al gespoten hadden, zoals een paar jaar later, aan
het eind van de lagere school, in onze hand, op toiletpapier, in een
zakdoek.
19 augustus 2021,
Steven Verhelst
Lichaam en geest
Waarop moet je zuiniger zijn - op je lichaam of op je geest?
Daar dacht ik opeens aan toen ik vanochtend door een
verfrissend gordijn van miezerregen met een lichte kater naar het werk
fietste.
Het lichaam duurt een leven lang. Maar veel meer dan
een vehikel voor de geest is dat lichaam ook niet. Of is de geest
slechts een toevallig bijproduct van de evolutie van het lichaam. En
zijn er wezens in dit universum dat een veel scherper bewustzijn
hebben, een geest die veel alomvattender is dan de onze, waarbij onze
intelligentie afsteekt als dat van een varken of een dolfijn. Daarbij:
hoe weten wij wat een varken of een dolfijn denkt? Zijn hun gedachten
net zo complex of abstract als de onze, maar missen ze eenvoudigweg de
mogelijkheid om dit met ons te communiceren?
Wat slecht is voor het lichaam, is soms juist goed voor de
geest. En wat goed is voor het lichaam, is soms weer minder prettig
voor de geest. Zo blijft het manouvreren tussen Scylla en Charibdis. En
op het eind verliest zowel geest als lichaam.
13 juli 2021,
Steven Verhelst
Harmeling
Ik ben een trouw kijker van "De Avondetappe" - het programma dat de Touretappe van elke dag belicht.
Vandaag was oud-renner Rob Harmeling te gast. Aan de tafel
werd gepraat over het leven (of misschien het gat) dat er ontstaat
nadat een renner stopt.
"De andere etappes van het leven zijn net zo mooi," zei Harmeling. "Daar heb je geen rugnummer voor nodig."
Ik heb wandeletappes in mijn leven gekend, individuele
tijdritten, zware bergritten en dan weer overgangsetappes naar nieuwe
levensfases, waarin je eerst misschien onwennig rond rijdt, als een
mountainbiker in een Touretappe. Maar ik hoop dat ik een alleskunner
ben, zoals Mathieu van der Poel...
11 juli 2021,
Steven Verhelst
Vaccinatiepech en strandstoelen
Ik
kreeg vandaag mijn tweede vaccinatie tegen SARS-CoV2 in de
Brabanthallen te Leuven. Ik was er met de fiets heen gegaan, maar kreeg
vlak voordat ik arriveerde een lekke band.
Nadat ik geïnjecteerd was en de vloeistof zachtjes in
de spier van mijn linkerbovenarm was gemasseerd, moest ik nog een
kwartiertje wachten. In de wachtruimte stonden een aantal
strandstoelen. Voor mij ging iemand er in liggen. Ik volgde en nam
naast hem plaats.
"Zo kunnen we alvast aan vakantie wennen," zei de man naast me.
"Als ik mijn ogen dicht doe, waan ik mij al op Hawaiï," antwoordde ik.
"Nu nog een cocktail."
Misschien is vijftien minuten wat kort voor een cocktail.
Maar als ik terugkeer naar de lekke band van mijn fiets,
denk ik: misschien had ik een cocktail on-the-go moeten nemen...
7 juli 2021,
Steven Verhelst
Jonge honden en grijze duiven
Het was mij niet opgevallen toen ik me liet vaccineren - misschien
omdat ik zat te wachten naast het vak met mensen die met het Pfizer
vaccin waren geprikt.
Mijn vrouw zag het wel: zij was een paar dagen later aan
de beurt - ook voor een vaccinatie met Moderna. In de wachtruimte naast
haar zaten voornamelijk grijze duiven, bejaarden, terwijl in de
wachtruimte waar zij zat, voornamelijk jonge honden zaten. Het verschil
was Astra-Zeneca versus Moderna.
Zelf vind ik dat er te veel aandacht is voor de zeldzame
bijwerkingen van de verschillende vaccins. De kans is waarschijnlijk
groter om dood te gaan door in een auto te stappen dan door je te laten
vaccineren voor covid19. Maar daar denken de domme ganzen, die zich
niet willen laten vaccineren, niet aan. Wees liever een jonge hond, of een grijze duif.
14 juni 2021,
Steven Verhelst
Literaire kookinspiratie
Met mijn hand tussen de lissen maakte ik een wak in het kroos - uit: Het kind en ik - Martinus Nijhoff
Ik was een avondje aan het koken geslagen. Moleculair koken, want delen
van mijn werk als chemicus stromen over in mijn privé-leven,
zoals ook delen van mijn privé-leven overstromen in mijn werk.
Het bovenstaande gerecht was geïnspireerd door de
geciteerde regel uit een van de bekendste gedichten van Martinus
Nijhoff. Ik kan het mijn leraar Nederlands uit de bovenbouw van het
Groen van Prinsterer Lyceum - mijnheer Krijgsman - nog horen reciteren.
Het kind en ik.
Maar toen heeft het geschreven / zonder haast en zonder schroom / al wat ik van mijn leven / nog ooit te schrijven droom.
Een gedicht over inspiratie.
Wat is dat, inspiratie?
Moet je er op zitten wachten?
Uit het raam kijken, in je glas staren, wachten op een ingeving?
Volgens mij was het W. F. Hermans die ooit in een
interview zei dat je niet moet gaan zitten wachten op inspiratie.
Degenen die dat doen, zijn meestal de mislukte schrijvers.
Ikzelf hoor daar bijvoorbeeld toe. Niet tot degenen die wachten op inspiratie, maar tot de mislukte schrijvers.
De ik-figuur uit het gedicht van Nijhoff wacht niet, maar
maakt met zijn hand tussen de lissen een wak in het kroos. Tot zijn
verbazing steeg daar licht op van beneden, uit de zwarte spiegelgrond.
Hij zag een tuin, onbetreden, en een kind dat daar stond.
De ik-figuur ging dus wel degelijk op zoek.
Je moet zoeken. Overal. Je moet alles in dienst stellen van mogelijk materiaal om iets te kunnen creëren.
Ik gebruikte het gedicht van Nijhoff om een gerecht te creëren.
Het was een met agar-agar gestolde slasoep met een wak in
het midden, dat ik vulde met een ceviche van kabeljauw en garneerde met
een paar chips gemaakt van slablaadjes.
Literatuur, chemie en koken - hier kwam een drie-eenheid
samen die mij hopelijk in de toekomst nog meer zal inspireren. En daar
zal ik niet op zitten wachten... daar ga ik naar op zoek!
14 mei 2021,
Steven Verhelst
Dropping
Ik liep door de stad, met de koptelefoon van mijn mp3-speler op en een
blik bier in mijn hand, elke honderd meter een flinke slok nemend.
Eergisteren had ik mijn fiets ter reparatie bij de
fietsenwinkel gebracht en vandaag kon ik hem weer ophalen. Het was drie
kwartier lopen. Maar er is niets tegen lopen als het droog is en je een
bier voor onderweg meeneemt.
Het deed me denken aan de droppings die we als student bij
onze studievereniging ondergingen. Je werd ergens in een onbekende
buurt in het donker afgezet en moest je weg maar terugvinden naar het
kamphuis waar het 'eerstejaarsweekend' werd georganiseerd. Een paar
biertjes hadden in de rugtas zitten, en met een beetje geluk kwamen we
onderweg nog aan een kroeg voorbij.
We keken naar de sterren, de maan, de straatlantaarns, de
wegwijzers. Smartphones met Google Map apps bestonden nog niet. Wie
kent er nog een goede mop? De nacht was nog jong, de gloed van een stad
gloorde aan de horizon, en wij zetten stap na stap.
19 april 2021,
Steven Verhelst
Zwemmen
Ik was gaan zwemmen in de Sportoase in Wilsele.
Een oase is het niet, maar het 25-meter-bad is open om baantjes te trekken, en dat is al heel wat in deze tijd.
Ik had zeker vijftien jaar niet gezwommen en ik zocht
speciaal mijn zwembrilletje op. Want ik herinnerde me nog hoe ik
vroeger als tiener vaak met tranende, rooddoorlopen ogen terug naar
huis fietste van zwemtraining.
De geur die in zwembaden hangt, is bijna overal hetzelfde,
en bracht me terug naar mijn jeugd, waarin ik twee keer per week
zwemtraining had bij VZC - de Vlaardingse Zwemvereniging
- afwisselend in het Holybad en het Kolpabad.
In de Sportoase Wilsele waren zowat alle soorten zwemmers
aanwezig. Er waren zwemmers met badmutsen, met flippers aan hun voeten,
met neusknijpers. Snelle zwemmers, langzame zwemmers, zwemmers die elke
twee of vier banen even uitrusten (ik was er zo eentje). Zwemmers met
te grote zwembroeken, zwemmers met te kleine zwembroeken. Zwemmers die
hun haar niet nat willen laten worden, zwemmers die bijna op hun rug
draaien bij de borstcrawl en amechtig naar adem happen. Zwemmers met
vieze snorretjes, zwemmers die een straaltje water uitspugen als ze
boven komen.
Maar het meisje met het roze badpak uit mijn jeugd was er
niet. Het meisje met de beginnende borstjes, met de blonde haren, de
lange benen. Het meisje waar ik tijdens training achter zwom, met mijn
eerste zwembrilletje, bij elke beenslag starend naar de rekbare stof
tussen haar dichtklappende benen tijdens de schoolslag.
Wat is er van dat meisje geworden? Zwemt ze nog steeds of zit ze ook al vijftien jaar op het droge?
16 april 2021,
Steven Verhelst
Zwetsen
Er is meer.
Er is meer tussen hemel en aarde.
Of tussen hemel en zeebodem - voor als je een vis bent.
Nadenken.
Zingeving.
Dat is belangrijk, zegt men. Zeker in deze tijden.
Op het journaal zag ik een korte discussie tussen twee
filosofen over het verschil tussen de begrippen noodzakelijk en
essentieel.
Zwetsers waren het. Veel woorden, onbegrijpelijke taal.
Op Facebook las ik een discussie over wat liefde nou eigenlijk is.
Moleculen zijn het. Chemische reacties en moleculaire
interacties. Interacties tussen eiwitten, nucleïnezuren,
vetten en koolhydraten. Daar hoeven we niet lang over te zwetsen. Ze
zijn verantwoordelijk voor alles en vormen de basis van liefde,
haat, bewondering, afgunst, en zo veel andere menselijke emoties.
13 april 2021,
Steven Verhelst
4-3-21
In Amerika wordt de datum geschreven met de maand voorop en dan de dag: April 3rd, 2021. 4-3-21.
In Las Vegas was het vanwege deze datum een drukke dag bij de
wedding chapels. Maar het is nog niets vergeleken bij 7 juli 2007. Dat schijnt een van de drukste trouwdagen in Las Vegas geweest te zijn.
Maar geluk is niet te koop, op geen enkele dag. Geluk zit in je hoofd.
3 april 2021,
Steven Verhelst
Cashew noten en schaakbord
Ik zat achter mijn laptop cashewnoten te eten en ineens moest ik
terugdenken aan hoe ik vroeger met mijn opa schaakte, op een houten
schaakbord met iets te kleine stukken.
Mijn oma had altijd wel iets te eten in huis.
Boterbabbelaars, turks fruit, vers gebrande cashewnoten. Vooral die
laatste zijn me bijgebleven. Licht gezouten, omdat ze dan nog beter
smaken.
Zelfs als ik nu een cashewnoot eet, gaan mijn gedachten
nog wel eens terug aan de middagen waarop ik met mijn opa aan de
eetkamertafel zat, het schaakbord tussen ons in, af en toe wat
cashewnootjes uit het papieren zakje van de notenkraam op de markt in
onze hand strooiend. Ik was zeven of acht jaar, en heel goed schaken
kon ik niet. Mijn opa liet me uiteraard het grootste deel van de potjes
winnen. Later ging ik op een schaakclub en werd mijn niveau vanzelf
hoger. Nu heb ik al jaren geen schaak meer gespeeld en is mijn spel
misschien net zo goed als toen ik zeven was. Maar nu is er geen opa
meer om mij te laten winnen. Cashewnoten zijn er gelukkig nog wel.
2 april 2021,
Steven Verhelst
On-and-off-line
Mijn laptop, die ik al meer dan vijf jaar heb, vertoont kuren. Ik krijg
meestal alleen beeld met een externe monitor, en het systeem slaat ook
op onregelmatige tijden in de 'sleep' modus.
Misschien begint mijn laptop moe van mij te worden.
Eerst is er paniek - want een niet-werkende laptop komt
altijd ongelegen. Daarna is er de poging om er zo goed mogelijk mee om
te gaan: ik typ alsof de duivel mij op de hielen zit, voordat mijn
laptop weer afslaat. Misschien zit de duivel mij altijd al wel op de
hielen, maar heb ik dat gewoon niet gevoeld. Nu is er een gevoel van
berusting.
Que sera, sera.
Online zijn, is leven. In de huidige tijd althans. Maar
offline zijn is waarschijnlijk beter leven. Je geest niet laten vullen
door alles wat er op het scherm verschijnt, maar haar juist laten
zweven, zoekend, en op die manier eigen avonturen laten beleven.
9 maart 2021,
Steven Verhelst
Onverharde wegen
Het is zondagochtend en ik zoef met mijn zoon in de fietskar op mijn
Specialized fiets over de Vlaamse weggetjes ten noorden en westen van
Leuven. Het is koud en nevelig, het water in de slootjes lijkt wel te
dampen.
We rijden van fietsknooppunt naar fietsknooppunt. Af en
toe komen we over een onverharde strook met kleine steentjes.
Het lijkt de Strade Bianche wel, denk ik. Die werd gisteren met overmacht gewonnen door Matthieu van der Poel.
Zolang we maar geen lekke band krijgen, want wij hebben
geen volgwagen. Er is ook geen publiek. Slechts af en toe doemt een
paardekop op in de mist.
7 maart 2021,
Steven Verhelst
Koud - 2
Wij zouden niet in deze kou moeten leven, denk ik, als ik tegen de gure
wind in naar mijn werk fiets. Wij zijn primaten die in blote
kont over de steppe en savanne moeten rennen. Of misschien niet in
blote kont, maar met een van reusachtige bladeren gevlochten
onderbroek, om te voorkomen dat de heen en weer ziepende
leuter tegen de bovenbenen kletst en met dat geluid de
springbokken en andere dieren, waarnaar wij op jacht zijn, zou
verjagen.
Ik maal de trappers verder rond, de Leuvense Gasthuisberg
omhoog. Mijn laboratorium ligt bovenop een heuvel, en mijn piel raakt
bekneld tussen zadel en dijen. Soms sta ik even op de trappers en
probeer dansend naar boven te komen, denkend aan Lucien van Impe,
Steven Rooks, Gert-Jan Theunisse, Marco Pantani...
11 februari 2021,
Steven Verhelst
Wat blijven liggen was: de waterlelie
Ik heb de witte water-lelie lief,
daar die zoo blank is en zoo stil haar kroon
uitplooit in 't licht.
Rijzend uit donker-koelen vijvergrond,
heeft zij het licht gevonden en ontsloot
toen blij het gouden hart.
Nu rust zij peinzend op het watervlak
en wenscht niet meer . . . .
Frederik van Eeden
Toen ik afgelopen zomer bovenstaande waterlelie in onze vijver uit het
zwartkoude water zag stijgen om haar pracht aan het wateroppervlak te
ontvouwen, dacht ik aan dit gedicht van Frederik van Eeden.
Om je doel te bereiken moet je je ontworstelen aan de
duistere aspecten van het leven. Maar peinzend rusten aan het
wateroppervlak om te genieten van de zon, is er voor de meeste mensen
niet bij. Er zijn altijd weer andere doelen.
Het is het beste om op te houden met wensen. Het zonnige wateroppervlak als nirvana.
22 januari 2021,
Steven Verhelst
