Afgelopen zondag is Appie Baantjer overleden, de geestelijk vader van rechercheur De Cock van het politiebureau Warmoesstraat.  De boeken waren – en zijn nog steeds – razend populair, ook dankzij de succesvolle RTL4 serie, die gebaseerd was op de karakters in de boeken van Baanter: De Cock, Vledder, Prins, Keizer.
   De boeken van Baantjer zijn uiteraard geen literatuur, maar toch heb ik er een speciale band mee. Het waren de eerste 'boeken voor volwassenen' die ik als kind (ik zat in de brugklas) uit de Vlaardingse bibliotheek leende. Toen ik mijn eerste Baantjer op de balie legde, was ik bang dat de bibliothecaresse het me niet mee wilde geven en zou zeggen: 'Dat zijn boeken voor volwassenen. Blijf jij nog maar een tijdje Thea Beckman lezen.'
   Maar ik kreeg het boek gewoon mee, en in het jaar erna volgden nog vele Baantjers. Daarna ging het via Kees van Kooten, Heere Heeresma en Maarten 't Hart, naar de grote Vier: Wolkers, Mulisch, Hermans en Reve.
   De laatste Baantjer las ik op 10 januari 1996. De Cock en een duivels komplot. Ik herinner me niets van de inhoud, en tegelijkertijd ken ik bijna alle ingrediënten: een moord, verschillende verdachten, een vastlopend onderzoek, commissaris Buitendam die De Cock uit zijn buro stuurt, moeie voeten, een cognac drinken bij Louis, en uiteindelijk de ontmastering van de dader. Dat alles gebeurde elk boek weer, en dat was misschien de kracht van Baantjer, de kracht van de herkenning.

Er is een rel ontstaan rondom Thilo Sarrazin, lid van de raad van bestuur van de Bundesbank in Frankfurt. In een interview met Die Welt zei hij: ‘Alle joden hebben een bepaald gen gemeen. Basken (de Spaanse separatisten) hebben bepaalde genen die hen onderscheiden van anderen.’
   In Duitsland moet je uitkijken met uitspraken over joden. Daar is men heel gevoelig voor. Gevoeliger dan voor uitspraken over Basken.
   Het zou racistisch zijn om te zeggen dat een bepaalde bevolkingsgroep of ras genetisch anders is dan een andere. Maar dat vind ik onzin. Dan zou het ook racistisch zijn om te zeggen dat negers een donkere huidskleur hebben, terwijl dat gewoon een objectieve waarneming is. Genetische variatie is ook een objectieve waarneming, en die doet geen uitspraak over superioriteit of inferioriteit.
   De vraag blijft: wat zegt de wetenschap? Zijn bevolkingsgroepen of – laten we het omstreden woord maar noemen – rassen genetisch van elkaar te onderscheiden? Door het vergelijken van DNA sequenties is aangetoond dat de genetische verschillen tussen mensen van hetzelfde ras groter zijn dan de verschillen tussen rassen. Biologisch gezien is er dus geen reden om mensen in rassen te classificeren. Van de kleine hoeveelheid genetische verschillen tussen mensen van andere rassen is er nog geen wetenschappelijke consensus over hoe significant die verschillen zijn.
   De uitspraak van Sarrazin heeft dus geen enkele wetenschappelijke basis. Dat had ik ook niet verwacht. Leden van de raad van bestuur van banken en bedrijven zijn over het algemeen goed in winst-optimalisatie. Ze lezen kranten, rapporten, analyses – geen natuurwetenschappelijke tijdschriften. Daarom kunnen ze over genetica maar beter hun bek houden.

De mens is een individu.  We zijn bewust van onszelf – dat is wat ons mens maakt. Maar voor een deel zijn we nog dier, en dat dier komt af en toe naar boven. Ons dier-zijn uit zich bijvoorbeeld in vloeken als we plotseling struikelen, in schreeuwen als we in paniek raken. Het willen opgaan in een groep, is nog zo’n dierlijk overblijfsel dat in onze hersenen zit ingebakken. Ik las het in het boek Dageraad van wetenschapsjournalist Rik Smits.
   Ons dierlijke innerlijk wil onze identiteit verliezen, anoniem zijn, bevrijd worden van ons knagende bewustzijn. Daarom staan we schouder aan schouder bij concerten, gaan voetbal kijken in de kroeg, en worden rellen altijd veroorzaakt door groepen, waarin het individu verdwenen is.
   Ik denk dat ook religie deels ons dierlijke innerlijk aanspreekt: in grote groepen naar de kerk gaan, liederen zingen, rituelen ondergaan. Wanneer sterft dat dierlijke deel van de hersenen eindelijk af? Zou de wereld er dan niet beter uitzien?

Er is ophef over Google Street View. De Duitse krant Die Zeit besteedde er afgelopen week drie volle krantenpagina’s aan, want de privacy van mensen is in het geding. Maar je kunt met 1 mailtje aan Google laten weten dat je je huis of je gezicht verwijderd wil hebben.
   Voor schrijvers is Street View een handige optie. Tenminste, dat vind ik. Ik kan details van steden opzoeken, die mij tijdens een bezoek ontgaan zijn, zonder dat ik weer naar die stad toe moet. Zo heb ik vanavond even over de Golden Gate brug gelopen.

Damien Hirst is een van de vertegenwoordigers van de Young British Artists, een groep Britse conceptionele kunstenaars. Ik hou van conceptionele kunst – misschien omdat ik zelf ook concepten in mijn hoofd heb, maar te weinig praktische vaardigheid om ze te verwezenlijken.
   In Museum Brandhorst staat het kunstwerk Looking forward to a complete suppression of pain van Damien Hirst. Het is een glazen cabine met vier televisies waarop advertenties voor pijnstillers worden getoond.
   Medicatie kan alle pijn wegnemen, fysiek en mentaal. Dat idee heerst in deze wereld. Maar moeten we dat willen?

Het aantal verslaafden aan de partydrug GHB dat in verslavingsklinieken wordt opgenomen, is verdubbeld, meldde De Volkskrant vandaag. Verdubbeld ten opzichte waarvan werd niet gemeld.
   GHB is een stof die van nature in het centraal zenuwstelsel voorkomt, en die ook kleine hoeveelheden in wijn, rundvlees en sommige citrusvruchten zit. Het werkt op een soortgelijke manier als neurotransmitters en bindt aan tenminste twee verschillende receptoren in het brein. En dat voelt blijkbaar lekker. Het geeft geen kater en werkt ook nog eens als afrodisiacum.
   Het probleem met GHB is dat het bijna kinderlijk eenvoudig te maken is van gamma-butyrolacton. Elke eerstejaars scheikunde student kan je een protocol geven. Maar de protocollen zijn uiteraard ook op internet te vinden.

Sinds ongeveer een jaar vraag ik me af of ik deze blog in het Engels moet gaan schrijven. Of dat ik op zijn minst ergens in een link een Engelse vertaling moet plaatsen.Maar ik weiger, want veel Engelse synoniemen betekenden voor mij hetzelfde, terwijl Nederlandse synoniemen eigenlijk geen echte synoniemen zijn. Het zijn verschillende noten op mijn emotionele ladder. In het Engels zouden mijn vertaalde teksten vals klinken. Mijn Engelse schrijfstijl zou niet veel beter zijn dan de vertaling die Google maakt.
  Een anekdote over de Engelse taal: in 1998 liep ik stage aan de Harvard Medical School. Ik had een paar woordenboeken meegenomen, omdat ik dacht dat ik die wel nodig zou hebben. Mijn Engels was toen veel slechter dan het nu is. Op een dag wees Rocco, een collega op het laboratorium, naar de boeken die ik op mijn buro had staan en vroeg of ik interesse had in Duitse filosofie. Een kort moment was ik in verwarring. Toen keek ik naar de woordenboeken. Engels stond er in grote letters op de ruggen. Rocco dacht dat ik het werk van de Marxist Friedrich Engels aan het lezen was.

Since a year I have been deliberating if I should start writing this blog in English. Or make at least a section with English translations. But I refuse. To me, English synonyms have the same meaning, but Dutch synonyms are no synonyms. They are different tones on the emotional ladder. In English I would write out of tune. My writingstyle in English is probably as crappy as the translation that Google makes.
   One last anecdote in English: in 1998 I did an internship at Harvard Medical School. I brought some dictionaries, because I thought I needed them. One day, Rocco, a colleague, pointed at the books and asked me whether I was interested in German philosophy. For a moment I did not understand what he meant. Then I looked at the dictionaries. Engels was printed in big letters on the backside of the books. Rocco thought I was reading the work of Marxist Friedrich Engels. But Engels is the Dutch word for  English.

Op de campus waar ik werk, is welgeteld één automaat waar je snoep uit kunt halen. Maar dat apparaat was leeg. Geen Marsen, Snickers, gevulde koeken of zakjes chips. Slechts een paar pakjes kauwgom resteerden. De kantine was al dicht en de Unibar, de andere lunchgelegenheid, ook. Waar zijn de tijden gebleven dat ik op de Stanford campus zat en ik mijn lekkere middagtrek kon verdrijven met een walnut-brownie, een plak double-chocolate-cake, Reese’s peanut butter cups of een zak Kettle chips? Het zijn vervlogen tijden. De tijd van de rammelende maag is aangebroken.

Vandaag is het drieënveertig jaar geleden dat Elvis Presley overleed. Hij is nu langer dood dan dat hij geleefd heeft. Al zijn er nog altijd complot-denkers die geloven dat Elvis leeft, ondergedoken, undercover, ontvoerd door de FBI, door aliens. Hoe lang zal het duren voordat deze mensen realiseren dat Elvis dood is? Op zijn honderdste sterfdag? Zijn honderdtwintigste? Zijn honderdvijftigste? Voor sommige mensen is Elvis onsterfelijk.

De afgelopen twee dagen zijn de zogenaamde Perseïden weer zichtbaar geweest, een stroom van vallende sterren die uit het sterrenbeeld Perseus lijken te komen. De stroom wordt veroorzaakt door stofdeeltjes van de komeet Swift-Tuttle die onze dampkring binnendringen. Op het hoogtepunt zijn er ongeveer honderd per uur te zien.
   Bij een vallende ster mag je een wens doen. Gisternacht liep ik van het station naar huis, maar ik keek niet naar de lucht en deed ook geen wensen.
   Ongeveer twintig jaar geleden heb ik wel naar de Perseïden gekeken, op een balkon van een vakantiehuisje in Frankrijk. Maar mijn wensen van toen zijn niet uitgekomen. Natuurlijk niet. Een vallende ster laat een wens niet vanzelf uitkomen. Want niets gebeurt er vanzelf, behalve ongelukkig worden. Aan je wensen moet je hard werken.

Ik ontmoette Peter Bijl, met wie ik samen in de schoolkrantredactie van het Groen van Prinsterer te Vlaardingen had gezeten, in Augustinerkeller aan de Arnulfstrasse in München. De ober zette ons aan een tafel waar al twee mannen zaten. Er stond een bordje voor een reservering. Walter, Ulli & Freunde.
   Walter en Ulli zaten blijkbaar al aan tafel, maar er waren geen vrienden te bekennen. Peter en ik wilden wel hun vrienden zijn, zei ik, na twee glazen Augustiner Edelstoff. Maar veel zeiden Walter en Ulli niet terug.
   Niet veel later kwamen de twee mensen bij wie Peter via couchsurfing bleef slapen. Ulli en Walter waren toen al weg. We waren onder vrienden. En zo werd het alsnog gezellig.

Een aantal jaren geleden werd het woord poederbrief in het woordenboek opgenomen. Ik heb nooit een poederbrief ontvangen, maar vandaag kreeg ik per post een poederpakket. Een doos met een aantal ingrediënten voor moleculair koken.
   Sommige poeders waren slechts in een plastic zakje verpakt – alsof het om cocaïne ging.
   Cocaïne wordt niet door de moleculaire topkoks gebruikt. Of misschien wel, maar dan stiekem op het toilet.

Mijn kleding schuurt over de schrammen en schavingen van gisteren, die rood zien en pijn doen. Het bloed maakt de beschadigde huid dicht met een stolsel van fibrine en bloedplaatjes, witte bloedcellen vallen binnengedrongen bacteriën aan. Het lichaam herstelt wonden – daar is het goed in.
   Maar hoe lang duurt het voordat beschadigde gevoelens geheeld zijn? Hoe herstelt een ziel? Of blijft het altijd pijn doen, omdat ik existentiële vragen blijf stellen, omdat ik aan de wonden in mijn hoofd blijf krabben, zodat het lijden een gecultiveerd lijden wordt?

Met onze afdeling van de Technische Universiteit gingen we naar het Oberbayerische Kletterpark in Jetzendorf, een klimpark waar hoog in de bomen hindernissen aangelegd zijn. Een beetje artificieel, maar zowat ons hele leven is artificieel en heeft niets meer met de natuur te maken. Hier bevonden we ons tenminste nog tussen de boomtoppen.
   Na afloop gingen we naar een biologisch-ecologische biergarten. Aan tafel hadden we een discussie over de definitie van biologisch voedsel. Daarna praatten we over de definitie van leven, en of we er überhaupt wel wat aan hebben, aan dat leven.
   Natuurlijk hebben we er niets aan, dacht ik. Het leven is Scheisse, en daarna gaan we dood. Zo is het nu eenmaal. Verder schieten we er niets mee op. We moeten klimmen, maar uiteindelijk vallen we allemaal de afgrond in.
   Aan het klimmen van deze dag heb ik een paar blauwe plekken en schaafwonden overgehouden, maar pijn doet het slechts in mijn ziel. Om die te verzachten bestelde ik nog een biologisch witbier van de spelt-graan.

Het is de dag van de Amsterdamse gay pride parade, waar ik met Suzan en een paar van haar vrienden naartoe ga. Het regent, maar we laten ons er niet door afschrikken. Het zou erger zijn wanneer er dimethylsulfoxide (dmso) of N-methylpyrrolidinone (NMP) uit de lucht zou komen vallen. Want water droogt wel weer op, maar dmso en NMP niet.

Op de werkbank naast de zuurkast waar ik proefjes doe, staat een klein aquarium met een goudvis. De labmascotte, vermoed ik. Hij mist een vin, zijn staart staat scheef. Hij schijnt al vier jaar oud te zijn en ziet er weinig gelukkig uit. Maar ik heb geen idee of dat het resultaat is van chemicaliën of van verwaarlozing.

Gisteravond deed ik voor het eerst sinds zesenhalf jaar een proefje in het Leidse laboratorium waar ik mijn promotiewerk heb gedaan. Samen met Matt Bogyo stond ik om negen uur 's avonds voor de zuurkast.
   Het is een ramp om in een zuurkast van iemand anders te werken, want je kunt niets vinden. Het was improviseren - maar improviseren kun je leren. En als ik iets gedaan heb in de jaren als aio, post-doc en groepsleider, is het leren improviseren.

Vroeger heb ik in een flat aan de Boerhaavelaan in Leiden gewoond. Die flat werd ook wel de hunkerbunker genoemd, vanwege het hoge aantal vrijgezelle promovendi die er woonden. Nu pas vraag ik me af waarom ik nooit bij mijn buurvrouwen op de gallerij een kopje suiker ben gaan lenen of een snufje zout, uitmondend in een slokje wijn, een kruimeltje intimiteit.

Dit weekend ben ik op pad geweest om ingrediënten te kopen voor de moleculaire keuken. Ik ben in verschillende apotheken, reformhuizen en biologische winkels geweest, en heb vooralsnog slechts lecithine en agar gevonden.
   Lecithine is een op fosfolipiden-gebaseerde emulgator en kan gebruikt worden om schuim of lucht te maken. Lucht van citroen bijvoorbeeld. Agar (ook wel agar-agar genoemd, dat in het Maleis ‘gel’ betekent) is een geleermiddel, en wordt ook wel vegetarische gelatine genoemd. Want agar isoleert men uit rode algen en gelatine uit de huid en beenderen van dieren.
   Behalve bovenstaande producten moet ik nog gellan, alginaat, xanthaan, methylcellulose en calcium gluconaat in handen zien te krijgen. Daarmee kun je namelijk bijzondere gerechten maken, waarover ik later deze maand hopelijk meer kan berichten.
   De meeste van de verbindingen in de moleculaire keuken zijn koolhydraten. Agar is bijvoorbeeld een mengsel van agarose en agaropectine. Dat laatste lijkt op agarose, maar heeft hier en daar een methyl-, sulfaat- en pyruvaat-groep.
   Gelukkig ben ik afgestudeerd en gepromoveerd in de koolhydraatchemie. Nu helpt mij dat om de moleculaire keuken te begrijpen – beter althans dan de andere deelnemers aan de cursus die ik een paar dagen geleden volgde. Maar het blijft de vraag of mijn gerechten daar beter door zullen smaken.

Mijn medewerkers op de universiteit hadden mij een cursus moleculair koken kado gedaan bij de kookschool van Angelo Zicaro. We maakten als aperitief kleine aperol bollletjes met citroenschuim, als voorgerecht een gestolde tomatensoep met yoghurt-mozarella, als hoofdgerecht groente gnocci en in vacuum gegaarde kalfslende, en als nagerecht espresso-spaghetti met ananas en een schuim van kokos. En tussendoor werd er uiteraard nog ijs gemaakt met behulp van vloeibare stikstof.
   Ik vraag me af hoeveel van de deelnemers echt met moleculair koken aan de slag gaan, want de belangrikste ingrediënten zijn niet in de supermarkt verkrijgbaar. Sommige stoffen kun je in een reformhuis of bij een drogist kopen, maar ik denk dat ik de enige ben die aan vloeibare stikstof kan komen.

Berichten | Column | Chemistry | Biografie | Links | Contact