2009 is het Darwin-jaar: 200 jaar sinds zijn geboortedag en 150 jaar sinds het beroemde boek The origin of species.
   De mens is een onbehaarde aap, daar hoef ik alleen maar voor in de spiegel te kijken. Dat mensen en andere primaten (chimansee, gorilla, orang-oetan) een gemeenschappelijke voorouder hebben, lijkt niet meer dan logisch. Maar er zijn eikels die dit pertinent afwijzen. Dat dit voornamelijk religieuze eikels zijn, hoef ik eigenlijk niet te vermelden.
   Onlangs leerde ik een nieuw feit dat het idee van een gemeenschappelijke voorouder nog verder ondersteunt. Het is ontdekt door het vergelijken van DNA van de mens en de chimpansee.
   Het menselijke genoom heeft 23 paar chromosomen, terwijl primaten 24 paar hebben. Dat betekent dat er 1 chromosoom gebroken moet zijn of dat er 2 chromosomen gefuseerd zijn. En er zijn directe aanwijzingen voor het tweede geval.
   Chromosomen hebben een centromeer (waaraan tijdens celdeling de chromosomen uit elkaar worden getrokken) en telomeren, specifieke sequenties aan de uiteinden. Menselijk chromosoom 2 is één van de grootste chromosomen, en komt overeen met TWEE chromosomen van de chimpansee. Het frappante is dat chromosoom 2 een extra, rudimentair, inactief centromeer heeft en resten van telomeer sequenties in het midden van de DNA streng (zie figuur).
   Hoeveel feiten de evolutie ook ondersteunen, er zijn nog altijd mensen die het blijven ontkennen. Er zit een religieus nee-schud-gen in ons DNA, dat maar niet geinactiveerd wordt.

De vierde donderdag van november, een week na de Beaujolais-donderdag, is het Thanksgiving in de VS. Vorig jaar vierde ik het nog met een traditionele maaltijd van kalkoen, stuffing, aardappelpuree en cranberrysaus. Met goede wijn. En met ruzie. Het was het begin van de break-up met mijn vorige vriendin. Zij begon ruzies zoals Amerikaanse presidenten oorlogen beginnen. Gretig en zonder geldige reden.
   Dit jaar gaat de vierde donderdag van november aan mij voorbij zonder kalkoen. Zonder stuffing. En hopelijk ook zonder ruzie.

Precies een jaar geleden bezocht ik het Mütter museum in Philadelphia, een permanente medische tentoonstelling met skeletten, preparaten op sterk water en een kabinet dat honderden objecten bevat die ooit bij mensen vast zijn geraakt in hun keel. Veiligheidsspelden, hangsloten.
   Ik kon slechts aan één ding denken toen ik het museum verliet: hebben ze in een achteraf zaaltje misschien ook een kabinet met objecten die in een andere lichaamsopening vast zijn komen te zitten?

Het weer in Freising balanceert op de grens van het vriespunt. ’s Nachts sneeuwt het en overdag zet de dooi in. Alleen op het gras blijft de sneeuw liggen, de straten zijn bedekt met een grijze slush.
   Ik balanceer op de rand van een winterdepressie. Mijn handen zijn koud, mijn gedachten grijs, en ik verlang nu al naar het voorjaar.

Om de hoek bij mijn huis is een grafstenenhandelaar. Ik bleef er gisteren even stil staan; af en toe moet je aan de sterfelijkheid van de mens denken.
   Hoewel het Christendom het Latijnse spreekwoord Momento mori gebruikt om de gedachten te richten op het hiernamaals, is het van oorsprong een vrolijkere spreuk (in het oude testament, Jesaja 22:13, staat er nog: ‘Laat ons eten en drinken, want morgen zullen wij sterven’).
   De Romeinen lieten Momento mori ook wel volgen met Carpe diem. Of, zoals Horatius in zijn Oden schreef: Nunc est bibendum, nu moet er gedronken worden.
   Ik haastte mij naar huis om een fles wijn open te trekken.

19 November is wereld toilet dag. Want sanitaire voorzieningen zijn niet overal ter wereld vanzelfsprekend. Ongeveer 40% van de wereldbevolking kan er niet eens lekker voor gaan zitten.
   De toiletten zijn oneerlijk verdeeld in de wereld. Is er nog wel een God die toezicht houdt? Of is het zoals Chuck Palahniuk schrijft? Maybe humans are just the pet alligators that God flushed down the toilet.

In de werkkamer van onze secretaresse vond ik een plastic steekmapje met 'Made in West Germany' erop. Wie wat bewaart, heeft nog eens wat.

Je kunt niet de hele dag achter je computer hangen, of zitten nadenken op de bank, met een glas wijn. 
   In het brein vinden elke seconde ontelbare chemische reacties plaats. Alle ervaringen die een mens ondergaat, zijn uiteindelijk terug te voeren op een complex samenspel van chemicaliën in de hersenen.
   Eén van die chemicaliën is serotonine. Verhoogde concentraties serotonine zijn te vinden in verliefde mensen en patiënten met dwangneuroses. Lage concentraties leiden juist tot depressies en suicidaal gedrag.
   Er zijn verschillende methoden om de hoeveelheid serotonine te verhogen. Sport is er één van. Langdurige spieractiviteit verhoogt de bloedconcentratie van tryptofaan, de uitgangsstof voor de synthese van serotonine.
   Een schrijver moet af en toe hardlopen, de buikspieren trainen en de dumbells ter hand nemen. Niet om zijn lichaam, maar om zijn brein in conditie te houden.

Van de papaya, waar ik eerder deze maand over schreef, schijn je niet alleen het vruchtvlees te kunnen eten, maar ook de zaden. Die hebben een scherpe smaak en worden soms fijngemalen en gebruikt als vervanging voor peper.
   Een cherimoya (waarover Mark Twain schreef dat het het lekkerste fruit is dat de mens kent) heeft juist giftige zaden. De verschillende alkaloiden erin veroorzaken vergrote pupillen, misselijkheid en braken.
   In het sprookje Schraalhans Keukenmeester schrijft Gerard Reve: ‘In het ene land eten ze het loof en gooien ze de knol weg, maar in het andere land daar eten ze juist alleen de knol en laten ze het groen liggen.’
   Van een cherimoya kun je de zaden, en ook de schil trouwens, beter altijd laten liggen, in welk land je ook woont. Verder zou ik zeggen: Tast toe. Smakelijk eten.

Ik eet niet vaak in de kantine van de TU München. Het middageten is er matig van kwaliteit. Vandaag wordt er kalkoenfilet met banaansaus geserveerd. Ik vraag me af of er ook maar één banaan aan die saus is toegevoegd. Bananengeur is heel makkelijk chemisch te verkrijgen.
   Als student heb ik ooit de cursus Leren & Communiceren aan de Universiteit Leiden gevolgd. Iedereen moest een korte presentatie geven. De mijne ging over geurstoffen. Ik had bananengeur in het lab gesynthetiseerd, en ik liet een klein flesje daarvan rond gaan in het publiek. Een echte banaan gebruikte ik als aanwijsstok.
   Het commentaar van de mede-studenten op mijn presentatie luidde: ‘Hij gebruikt een banaan als aanwijsstok. Dat hoort niet.’

Elke maandagavond kijk ik naar Californication. David Duchovny speelt een in Los Angelos wonende schrijver die verslaafd is aan seks en drank, en nauwelijks tot schrijven komt. Het personage heet Hank Moody, maar had ook Steven Verhelst kunnen heten.
   Ik mis Californië. Het weer, de oppervlakkig vriendelijke mensen, het Thaise, Mexicaanse en Koreaanse eten, in topjes rondhuppelende Stanford-meisjes, en soms – ondanks de goede kwaliteit bier in Beieren – heel soms mis ik zelfs een pint Sierra Nevada Pale Ale.

Ik heb in Duitsland nog weinig mensen leren kennen die de moeite waard zijn. Als ik ze al kan verstaan, hebben ze meestal niets interessants te melden.
   Op zondag bezocht ik Forum vini, een jaarlijkse, internationale wijnbeurs. Er was veel te proeven: kazen, salami’s, olijfolie, chocolade. En wijn uiteraard.
   Bij de uitstalling van wijnhandel Altstadt Weingalerie, waar ik enkele Franse wijnen uit de Languedoc probeerde, ontmoette ik een vrouw uit Atherton, California, vlak bij mijn voormalige woonplaats Palo Alto. Ze was jaren geleden met een Duitser getrouwd, naar Duitsland gekomen en hier huisvrouw geworden.
   En daar stopte het gesprek
   Ik kocht snel een viertal flessen van Les Trois Tomates Cuvée Barique en maakte dat ik wegkwam.

Als kind had ik een obsessie voor dinosauriërs, lang voordat de hype daarover ontstond. Als achtjarige, in de klas bij juffrouw Broos, hield ik er een spreekbeurt over, nadat mijn onderwerp ‘de structuur van het heelal’ was afgekeurd.
   Vandaag las ik in de krant dat Michael Crichton, schrijver van onder andere Jurassic Park en The Lost World, is overleden. Een fan van zijn boeken en filmscenario’s ben ik nooit geweest.
   Merkwaardig toeval misschien, maar in dezelfde krant stond dat het wetenschappers gelukt is om levende muizen te klonen uit weefsel dat al 16 jaar ingevroren was. Het werk is gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift PNAS.
   Ooit zal het mogelijk zijn om uitgestorven dieren weer terug tot leven te brengen. De mammoet, de dodo, de Tyrannosaurus Rex. Ik hoop het tijdens mijn leven nog mee te maken.

Een papaya is niet alleen lekker, maar bevat ook papain, een eiwit-afbrekend enzym (protease). Papain behoort tot een bepaalde klasse cysteine proteases waar ik een aantal jaren aan gewerkt heb.
   Papain wordt wel toegepast om vlees malser te maken. Het protease breekt dan de eiwitten in de vleesvezels deels af. Ook actinidin (een cysteine protease uit kiwi’s) kan hiervoor gebruikt worden. Ik heb het nooit geprobeerd, maar je schijnt met schijfjes rauwe kiwi slechte kwaliteit biefstuk mals te kunnen maken.

 

De Verenigde Staten kennen geen burgerlijke stand. Daarom moet iedereen die wil stemmen, zich van te voren registreren. Elke verkiezingen weer.
   Ik heb me ooit ook moeten registreren, toen ik in de VS woonde tijdens de Nederlandse Tweede Kamer verkiezingen. Voor het eerst kon je toen via internet stemmen. 'Is dat wel veilig?' vroeg een collega. Want in Amerika zijn ze altijd bang voor kiesfraude. Maar de grootste fraude die plaatsvindt, is het te laat verstrekken van kiesformulieren aan geregistreerden, en de lange rijen bij stembureaus in zwarte (en vaak Democratische) wijken.

 

Heb ik de presidentiële campagnes gevolgd? Ja. Ik heb er alleen niet over geschreven. Begin dit jaar had ik niet verwacht dat Obama het van McCain zou kunnen winnen. Maar toen kwam de kredietcrisis. Precies op tijd voor het Democratische kamp.
   Natuurlijk hoop ik dat Obama morgen wint, ook al is hij tegen het homohuwelijk, voor de doodstraf en tegen inperking van het wapenbezit. In de VS bestaat geen links.

 

Er was een föhn voorspeld voor vandaag, de temperatuur zou tot twintig graden stijgen. Maar de föhn kwam niet.
   Schopenhauer schrijft: het allerergste komt nog.
   Ik bleef de hele dag binnen. Een paar wasjes draaien, strijken, boeken doorbladeren, mijzelf voorbereiden op nog slechtere tijden.

 

Toen ik vandaag naar de supermarkt ging, kwam ik voor een dichte deur te staan. Herzlich Willkommen stond er nog wel boven de deur. Maar de winkel was gesloten.
   Vandaag is het Allerheiligen, een katholieke feestdag. En op elke katholieke feestdag zijn de winkels gesloten. De katholieke feestdagen beginnen me zo langzamerhand een beetje de keel uit te hangen.

 

Berichten | Column | Chemistry | Biografie | Links | Contact

Archief 2008

December 2008

November 2008

Oktober 2008

September 2008

Augustus 2008

Juli 2008

Juni 2008

Mei 2008

April 2008

Maart 2008

Februari 2008

Januari 2008

---

Archief 2007