Tijdens een rondleiding bij brouwerij Paulaner hoorde ik dat men driehonderd jaar geleden in München gemiddeld zes liter bier per dag dronk. Tegenwoordig is het slechts een halve liter per dag.
   Alcoholisten krijgen minder vaak een hartinfarct, las ik vorige week in de krant. Geen verrassend bericht. Ze sterven wel eerder dan gemiddeld vanwege leveraandoeningen, maar dit terzijde.
   ‘Er moet meer bier gedronken worden,’ zei de gids bij Paulanerbräu. Maar hij sloot de rondleiding af zonder ons te laten proeven. Gelukkig had ik thuis nog een paar pilsjes in de koelkast liggen.

 
De leeftijd van het heelal is (met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid) 13,7 miljard jaar, en het heelal is duizelingwekkend groot ten opzichte van de aarde. Mensachtigen zijn pas 2 miljoen jaar geleden op aarde verschenen. Een oogwenk op de totale hoeveelheid tijd, een zandkorrel op de totale hoeveelheid materie.
   Sommige mensen hebben geen religie, maar zijn wel spiritueel. Ze geloven dat er ‘iets’ is, een bovennatuurlijke kracht die er altijd geweest is, en die zich plotseling met onze soort is gaan bezighouden omdat wij zo speciaal zijn – het menselijke brein brengt menselijke arrogantie met zich mee.
   Het bovennatuurlijke kan vanalles zijn, een god, een vliegend spaghetti monster, een onzichbare roze eenhoorn, de spirituelen weten het niet. Ze weten het niet, en ze willen toch serieus genomen worden. Dat is de boodschap van het boekje God is gek van Kluun, verschenen naar aanleiding van de maand van de spiritualiteit.
   Het bovennatuurlijke is per definitie onmeetbaar, onaantoonbaar. Het staat mensen natuurlijk vrij hun leven daarop te baseren. Maar te claimen dat anderen je serieus nemen, vind ik wat ver gaan.

Ik schreef eerder deze maand al over kunststof, over de positieve en negatieve aspecten. Maar de meeste interesse heb ik voor de ongewone toepassingen van plastic.
   Onlangs zag ik de documentaire guys and dolls, over mannen die een Realdoll bezitten. Realdoll is een Californisch bedrijfje dat tien jaar geleden is begonnen met de productie van hoge kwaliteit liefdespoppen. Je kunt de maten, het gezicht, de haarkleur, de oogkleur zelf kiezen. Voor zesduizend dollar krijg je een liefdespop thuisbezorgd die volledig naar je wens is.
   Ik gebruik bewust het woord liefdespop, want sommige mannen gaat het niet alleen om de fysieke ontlading die ze met hun Realdoll beleven. Het is een object geworden waar ze zich aan hechten, zoals je je aan een schilderij kan hechten, aan een goudvis, aan een plant die je zelf gekweekt hebt. Deze mannen houden van plastic – op een intensere manier dan een polymeerchemicus. Het gaat om intimiteit die ze nergens anders kunnen vinden.

 
Mijn hele leven ben ik nog niet bij een voetbalwedstrijd geweest. In Nederland niet, in de VS niet, en in Duitsland niet. Ik wil niet tussen voetbalsupporters zitten.
   Alles moet je een keer doen, dus ik had mij voorgenomen om naar Bayern München te gaan omdat Louis van Gaal er nu trainer is. Maar ik ben bang dat het er niet van zal komen. Van Gaal zal moeten presteren, en vanavond is de wedstrijd van de waarheid: München – Leverkusen. Als ze die niet winnen, wordt Van Gaal hoogstwaarschijnlijk ontslagen. En zal ik me voorlopig niet in een voetbalstadion begeven.

 

Nederland staat weer in de internationale belangstelling. Niet vanwege euthanasie, abortus of het softdrugsbeleid, maar door de kilometerheffing. Nederland is niet het enige land dat met files kampt.
   De Duitse regering is niet voor de vervanging van de motorrijtuigenbelasting door een kilometerheffing. Maar dat komt misschien nog. Want Nederland is met meer maatregelen een voorloper.

 
De derde donderdag van november is de donderdag van de Beaujolais Nouveau, de meest populaire primeurwijn. Vroeger dronk ik ze nog wel eens, op de jaarlijkse Beaujolais-borrel die werd georganiseerd op het laboratorium waar ik toen werkte. Een simpel slobberwijntje.
   De laatste keer dat ik ’n slok Beaujolais Nouveau dronk, is al een paar jaar geleden. Ik herinner me alleen nog het aroma van snoepbananen, en dat de inhoud van de fles de gootsteen in verdween.

Wiskunde is leuk. Dat vond ik vroeger al, en dat vind ik nu nog steeds. Sommige mensen maken een kruiswoordraadsel of een sudoku, ik was vroeger iemand die wiskundige raadsels probeerde op te lossen.
   Bij het programma De Wereld Draait Door zaten vorige week twee jongens die met de Wiskunde Olympiade meegedaan hadden. Ze kregen een opgave van Matthijs van Nieuwkerk, maar voordat ze het antwoord konden uitleggen, werd er alweer een andere vraag gesteld. Ik geloof niet dat Van Nieuwkerk echt geïnteresseerd is in zijn gasten. De enige mensen die hij ooit liet uitspreken, zijn prinses Laurentien en Harry Mulisch.
   Het was nochtans een leuke opgave. Ik ben vroeger ook één keer doorgedrongen tot de finale van de Nationale wiskunde olympiade. En hoewel ik veel wiskunde weer vergeten ben, wist ik deze opgave snel te beantwoorden. Het is zelfs voor niet-wiskundigen makkelijk te begrijpen.
   De vraag luidt: wat is de som van ½ tot de macht n voor n=1 tot en met oneindig (zie figuur)? Of simpel gezegd: wat is de uitkomst van de som: 1/2 + 1/4 + 1/8 + 1/16 + ... etc. tot in het oneindige?
   Het antwoord is natuurlijk 1. Het is alsof je een taart hebt met oneindig veel stukjes. Het eerste stuk is de helft, het tweede stuk de helft van de helft, en het derde stuk daar weer de helft van. Je kunt het laatste stukje oneindig blijven delen, maar het blijft altijd één hele taart.
   Op deze manier is wiskunde leuk – maar helaas is daar op televisie geen tijd voor.

Er moest iets gebeuren. Want mijn Duits is zo slecht dat zelfs de gesprekken met het kassameisje van de supermarkt en de vrouw van de bakker moeizaam verlopen.
   Ik heb gedacht om lid te worden van een schaakvereniging, maar tijdens schaken wordt niet gepraat, en vrouwen zijn er nauwelijks te vinden. Om vrouwen te ontmoeten kun je beter aan aerobics of yoga doen.
   Als alternatief ben ik dit weekend lid geworden van de bibliotheek, zodat ik de taal wat meer kan oefenen. En vrouwen kwam ik er ook tegen, dat wil zeggen: meisjes van 11 jaar. Want boeken op mijn leesniveau bevinden zich in de kast met opschrift ‘Kinder 9-12’.

De uitvinding van bakeliet was slechts het begin van de plastic wereld. Sindsdien zijn er talloze andere kunststoffen op de markt gebracht. Polyethyleen (PE), polyvinylchloride (PVC), nylon, polyurethaan, polystyreen, plexiglas, polyethyleentereftalaat (PET) en nog vele meer. Lang leve de polymeerchemie.
   Plastics hebben ontelbaar veel toepassingen, maar ook een aantal nadelen. Eén ervan is de slechte biologische afbreekbaarheid. Daarom snap ik niet dat mensen plastic op straat gooien, of erger: in een sloot, een kanaal, een rivier.
   In Londen zag ik onlangs een object in de Thames drijven dat plastic afval verzamelt dat anders naar zee zou stromen. Er komt namelijk enorm veel plastic in de oceaan terecht. Door zeestromingen is in de Pacific een enorme soep van drijvend plastic ontstaan: de Pacific Garbage Patch. Het heeft een geschatte grootte van twee keer de Amerikaanse staat Texas. Maar ook de Noordzeekust heeft problemen met plastic: 95% van de zeevogels heeft er plastic in de maag – met een gemiddelde van 44 stukjes plastic per vogel.
   Chemie krijgt de schuld van veel vervuiling in de wereld, maar in dit geval is chemie het probleem niet. De zee van plastic wordt veroorzaakt door onverschilligheid van de consument. Waarschijnlijk zal de oplossing juist uit de hoek van chemische wetenschappen komen: het uitvinden van afbreekbare plastics, het omvormen van bestaande plastics tot brandstoffen.

Je leest wel eens over parasitaire tweelingen: een minuscule tweelingbroer die met het lichaam vergroeid is, soms aan de buitenkant, soms ook in de buikholte. Dan vinden ze bij een operatie een embryo-achtig wezen met haar, tanden, ledematen.
   Alweer had ik rugpijn, net als twee weken geleden. Bij de apotheek kocht ik een tube tijgerbalsem en een doos ibuprofen, want de ibuprofen die ik in huis had, was twee jaar verlopen. Ik heb nooit pijn, afgezien van een kater zo nu en dan.
   Ik denk dat het een parasitaire tweeling is die in mijn torso groeit, en af en toe aan wat zenuwen trekt of in een nier bijt. Want in de buikholte is verder niets te beleven.

Vandaag is het twintig jaar geleden dat de Berlijnse muur viel. ‘Het was een van de gelukkigste dagen van mijn leven,’ zei Andrea Merkel in haar toespraak die live op alle Duitse publieke netten werd uitgezonden. Later op de avond werden er nog 1000 manshoge dominostenen omgegooid. Ze vormden een spoor waar ooit de Berlijnse muur stond.
   Maar het is niet alleen feest. Vanavond wordt ook de Kristallnacht herdacht, de nacht van 9 op 10 november 1938 waarin synagogen in brand werden gestoken en winkels van joden werden vernield.
   De geschiedenis van Duitsland kent z’n hoogte- en dieptepunten, zoals elke natie. Maar wat zijn, begon ik me af te vragen toen ik de vorige zin scheef, de hoogtepunten uit de Nederlandse geschiedenis? Wat is onze Berlijnse muur, onze Kristallnacht?

In 2009 is het honderd jaar geleden dat aan bakeliet octrooi werd verleend. Bakeliet, de eerste echte kunststof, is een condensatieproduct van fenol en formaldehyde en werd uitgevonden door de Belgische chemicus Leo Baekeland. Na de eerste wereldoorlog begon het toegepast te worden in allerlei producten en trad de wereld het plastic tijdperk binnen.
   Aan plastics hebben wij een enorm deel van onze vooruitgang in technologie en gezondheid te danken. Ik zou naar geen enkel tijdperk in de geschiedenis terug willen waarin er geen kunststoffen bestonden.

In een universiteitslaboratorium moet vaak geïmproviseerd worden. Geldgebrek is niet de enige reden. Improvisatie hoort bij het leven.
   Onlangs las ik een anekdote over de eerste maanlanding. Toen Neil Armstrong en Buzz Aldrin met de maanlander The Eagle weer terug wilden keren naar het moederschip, brak de startschakelaar af. Het succes van de miljarden dollar kostende missie hing uiteindelijk af van een viltstift, waarmee op een of andere manier het gewenste elektrische contact kon worden gemaakt om de motor te starten.

Op 30 oktober verscheen het eerste deel van de biografie van Gerard Reve, een must-have voor elke Reviaan. Ik had al een voorpublicatie gelezen, een speciaal door de uitgever beschikbaar gesteld boekje over de vriendin die Reve in de oorlogsjaren had.
   Nop Maas, de biograaf, zei dat de biografie, die meer dan 2000 pagina's zal beslaan, ook in zes woorden samengevat kan worden: hij heeft geschreven, gedronken en gemasturbeerd. Dat is misschien een mooi condensaat van het leven van Gerard Reve, maar toch ben ik benieuwd naar de rest.

Op zaterdag ben ik This is it gaan zien, de film over de voorbereidingen van Michael Jackson's laatste concerten. Het zou misschien een fantastische serie concerten zijn geworden, maar het heeft geen grootse cinema opgeleverd.
   Ondanks dat de film slechts twee weken in de bioscoop zal draaien, wordt er een miljard dollar aan opbrengsten verwacht. Uit München zal dat geld niet komen, want met mij zaten slechts veertig andere bezoekers in de bioscoop. Er zat geen enkele Michael Jackson look-a-like tussen. Daar zijn Duitsers, zelfs op de avond van Halloween, waarschijnlijk te nuchter voor.

Berichten | Column | Chemistry | Biografie | Links | Contact